NATO Savunma Koleji, NATO’nun ileri eğitim müesseselerinden biri. Roma’da. Müdavimleri NATO devletlerinin büyükelçi, diplomat, general/amiral ve en az albay seviyesinde yüksek rütbeli subayları. Müdavimler komite denen gruplara ayrılıyor ve 5 buçuk aylık eğitim süresince sürekli bu komite ile beraber oluyorsunuz. Benim müdavimi olduğum 2005 yılında 6 komite oluşmuştu. Her komitede 10-15 arası müdavim var.

Eğitim süresince iki kez field trip denen gezi düzenleniyor. ABD ve Kanada dahil 10’un üzerinde  ülkeyi ziyaret ediyorsunuz. Bu ülkelerde lüks otellerde kalıyorsunuz, askeri ve politik makamları ziyaret edip, yetkili kişilerden brifingler alıyorsunuz. Yetkili kişiler gittiğiniz yere göre bakan, büyükelçi, komutan oluyor genellikle. 

Kolej, NATO’nun yürürlükteki politikasına göre üye olmayan ülkelere de kapısını açıyor. 1994 yılında başlatılan Barış İçin Ortaklık (Partnership for Peace-PfP) girişimine üye olan Rusya, Ukrayna, Ermenistan, Moldova, Türki cumhuriyetler, İsveç gibi NATO üyesi olmayan bir çok devlet de koleje öğrenci gönderiyordu.

Buna ilave olarak Ortadoğu ve Afrika’daki bir çok devletten de katılım oluyor.

Bu yüzden Yunus’un tabiri ile 72 milletten insan ile karşılaşıyor, tanışıyor, arkadaş oluyorsunuz. Bu insanlar diplomat ve kıdemli askerler, elbette bu kadar kısa sürede köklü bir arkadaşlık beklenmez, ama 6 aya yakın bir sürede o kadar çok birlikte oluyorsunuz, o kadar çok birlikte yiyip içiyorsunuz, o kadar çok işbirliği yapıyorsunuz ki ister istemez arada bir bağ oluşuyor.